Democritus minor
Markies Louis-Antoine Caraccioli (1719-1803) was een Franse broodschrijver die naast een reeks religieuze werken enkele amusante boeken anoniem liet uitgeven. Typografisch origineel was een reeks werken in verschillende kleuren. In zijn Le Livre à la mode (1759) dreef hij de spot met de gangbare modes van zijn tijd. De eerste editie werd gedrukt in groen, de tweede in rood, de derde in geel en de vierde in vier kleuren. “Men moet alle smaken tevreden stellen”, beweerde hij en bovendien zijn deze zo vluchtig als sommige kleuren zelf… “Al wat nieuw is behaagt en zo zal ook dit boek behagen”. Ik vertaal nu vrij uit het voorwoord van de eerste editie:
Al te lang verschijnen boeken in een lugubere vorm. Moet men in een vrolijke eeuw als de onze schrijven in zwarte letters die het beeld oproepen van doodskisten en begrafenissen? Men zou zeggen dat elk werk de rouw van zijn auteur draagt en dat deze diepzinnige filosofen, die nooit glimlachen en het onheil van de mensheid voorspellen, hun trieste en sombere ideeën schilderen met letters die overeenkomen met hun misantropie. Dat schrijvers vol gratie en elegantie hun goed humeur en blijdschap zouden zwart maken door een heel sombere en melancholische druk is ondenkbaar. […] Zou het niet passen dat de druk van een boek overeenstemt met het boek zelf en dat heel vrolijke letters vrolijke ideeën uitdrukken? […] Niets is meer deprimerend en onaangenaam dan te bladeren in een heel zwart boek te midden van een kamer opgevrolijkt door de meest charmante verguldsels en de meest levendige kleuren.
De Franse kolonel, amateur wetenschapper en parapsycholoog Albert de Rochas d'Aiglun voelde zich uitgedaagd door de boeken van Caraccioli en kwam met zijn uitgever tot een typografische krachttoer met zijn Le Livre de demain (Blois, Raoul Marchand, 1884): gedrukt op 44 soorten papier waaronder verschillende gekleurde. Hij wilde daarmee aantonen dat zelfs een ‘landelijke’ drukker in staat zou zijn met kleuren niet alleen een boek te versieren maar ook de schrijver een helpende hand toe te steken. Zo moest het boek van morgen het saaie zwart-wit boek van gisteren overvleugelen.
[Louis-Antoine Caraccioli] Le Livre à la mode. A Verte-Feuille, De l'Imprimerie du Printemps, au Perroquet, l'Année nouvelle [1759]. Le Livre à la mode. Nouvelle édition, marquetée, polie & vernissée. En Europe, Chez les Libraires, 1000700509 [1759]. Le Livre de quatre couleurs. Aux Quatre-éléments, De l'Imprimerie des Quatre-Saisons, en 4444 [1760]. De boeken verschenen anoniem en achter de fictieve uitgevers ging telkens Jean-François Bassompierre uit Luik schuil. Zie: Didier Travier, ‘Louis-Antoine Caraccioli ou les amusements typographiques d’un moraliste mondain’ in L’écrivain et l’imprimeur (Presses universitaires de Rennes, 2010) p 175-192.